Hướng Dẫn Cho Người Mới Bắt Đầu: Uniswap Là Gì Và Nó Hoạt Động Như Thế Nào? (2022)

Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) dựa trên nền tảng Ethereum, tạo điều kiện thuận lợi cho việc hoán đổi các token ERC-20 giữa các nhà giao dịch. Khi tài chính phi tập trung (DeFi) tiếp tục nở rộ thì sự cường điệu về giao thức của Uniswap cũng tiếp tục gia tăng, nhưng mọi thứ đều có lý do của nó. Khi so sánh Uniswap với bất kỳ một sàn giao dịch phi tập trung nào khác thì việc thêm vào hoặc niêm yết các token để kiếm phần thưởng là chưa bao giờ dễ dàng với bất kỳ ai. Thêm vào đó, sự thuận tiện của các giao dịch ngang hàng (P2P) làm cho bất kỳ một giao dịch nào cũng có thể được thực hiện mà không cần qua trung gian.

Là nhà tiên phong trong tài chính phi tập trung, Uniswap đang cố gắng để cách mạng hóa sàn giao dịch phi tập trung truyền thống với giao thức thanh khoản tự động của nó. Điều đó có nghĩa là Uniswap có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao dịch các token mà không cần phải dựa vào cấu trúc truyền thống của phương pháp thông qua sổ lệnh và đồng thời hạn chế các vấn đề về thanh khoản. Trong bài hướng dẫn này, bạn sẽ hiểu Uniswap là gì, cách thức hoạt động cũng như những ưu và nhược điểm của nó.

Uniswap Là Gì?

Uniswap đề cập đến một giao thức mã nguồn mở được xây dựng dựa trên nền tảng của chuỗi blockchain Ethereum.Nó đại diện cho một giải pháp hiệu quả nhằm đơn giản hóa quá trình hoán đổi token ERC-20mà không cần sự tham gia của bất kỳ bên thứ ba nào. Điều đó có nghĩa là người dùng có quyền tự chủ trong việc quản lý tiền của họ mà không phụ thuộc vào bất kỳ tài nguyên tập trung nào.

Tuy nhiên, việc thiếu tính thanh khoản, chẳng hạn như không đủ tiền để thông qua các nền tảng, đã ngăn cản các sàn giao dịch phi tập trung này trở nên phổ biến với các nhà cung cấp thanh khoản.  

Điều đó nói lên rằng, điều làm Uniswap trở nên khác biệt so với phần còn lại là nó không sử dụng sổ lệnh để xác định giá. Thay vào đó, giao thức này hoạt động theo một phương trình, trong đó tổng thanh khoản trong nhóm là không đổi. Và để mô hình này hoạt động thì cần các nhà cung cấp thanh khoản tạo ra một nhóm thanh khoản nhằm duy trì việc giao dịch và cho vay phi tập trung. Điều đó bao gồm việc niêm yết và hoán đổi các token ERC-20 mà không cần sổ lệnh.

Uniswap Hoạt Động Như Thế Nào?

Giao thức Uniswap được lấy cảm hứng từ khái niệm công cụ tạo lập thị trường tự động on-chain (AMM) của Vitalik Buterin. Uniswap chủ yếu sử dụng cơ chế định giá Công cụ Tạo lập Thị trường Sản phẩm Không đổi, một biến thể của hệ thống Tạo lập Thị trường Tự động (AMM), giúp nắm giữ các nhóm thanh khoản để các nhà giao dịch có thể thực hiện giao dịch.

Tiếp sau đó, vào 5/2020, Uniswap đã giới thiệu phiên bản nâng cấp— Uniswap V2, cùng với các nhóm thanh khoản. Không giống như phiên bản trước đó (V1), người dùng chỉ có thể hoán đổi giữa ETH và một token ERC-20 duy nhất, trong khi đó, phiên bản V2 sử dụng Wrapped Ether(wETH) trong các core contract, điều này giúp người dùng có thể hoán đổi các token ERC-20 trực tiếp với bất kỳ token ERC-20 khác. Thêm vào đó, giá cả sẽ trở nên đáng tin cậy hơn và khó bị thao túng hơn.

Nhưng làm cách nào để nó hoạt động chính xác?

Các Nhóm Thanh Khoản Hoạt Động Như Thế Nào?

Các nhóm thanh khoản là nơi lưu trữ thanh khoản được khóa trong một smart contract thường được gửi vào bởi các nhà cung cấp thanh khoản. Và các stablecoin như USDT, DAI là các coin chính của nhóm này. Vì Uniswap tồn tại trong một môi trường không cần cấp phép và các nhóm thanh khoản là xương sống của Uniswap nên việc hiểu rõ các nguyên tắc cơ bản của nó là cực kỳ quan trọng.

Về cơ bản, bất kỳ ai cũng có thể là một nhà cung cấp thanh khoản (LP), và để trở thành một LP, bạn cần gửi một giá trị tương đương các mã ETH và ERC-20 vào nhóm. Một trong những đặc điểm của AMM này là bạn có thể cung cấp thanh khoản bất kể quy mô của nhóm thanh khoản như thế nào. Đổi lại, bạn sẽ kiếm được một phần thưởng dưới dạng các token thanh khoản tùy vào sự đóng góp của bạn vào nhóm. Điều đó cũng có nghĩa là số lượng token duy nhất mà bạn nhận được sẽ tỷ lệ thuận với tính thanh khoản của nhóm. Các token thanh khoản này được sử dụng để theo dõi đóng góp của bạn vào nhóm để phân phối cổ phần của bạn trong các khoản phí giao dịch và để sử dụng nhiều lần trên các ứng dụng DeFi(DApp). 

Trong các nhóm thanh khoản này, tổng thanh khoản thu được từ sản phẩm của hai loại token luôn duy trì giá trị không đổi, tuân theo phương trình đơn giản X × Y = K, trong đó tổng thanh khoản luôn không đổi.

Để hiểu về cách hoạt động của phương trình này, hãy lấy nhóm thanh khoản ETH/ USDT làm ví dụ. Nếu một người dùng mua ETH (x) từ nhóm ETH/USDT, nguồn cung của USDT (y) sẽ nhiều hơn ETH sau khi giao dịch được thực hiện. Khi nguồn cung ETH ít hơn thì tự nhiên sẽ có sự tăng giá và ngược lại. Đó là lúc tổng thanh khoản (k) duy trì không đổi để xác định giá. Nói chung, nhóm thanh khoản càng lớn thì việc xử lý các lệnh lớn càng dễ dàng. Tuy nhiên, việc trượt giá xảy ra khi tỷ lệ x và y không nằm trên cùng một quy mô tuyến tính.

Khi so sánh Uniswap với các sàn giao dịch tập trung, không hề có chi phí niêm yết cho việc xác minh trên Uniswap. Do đó, Uniswap nhanh chóng trở thành một trong những giao thức phổ biến nhất dành cho việc hoán đổi token. Đáng chú ý là Uniswap vẫn thành công ngay cả khi Ethereum đang vật lộn với các vấn đề liên quan đến khả năng mở rộng trong cơ chế đồng thuận Proof of Work.

Nhìn Lại Chặng Đường Của Uniswap

Vào 2016, người tạo ra Ethereum, Vitalik Buterin, đã đề xuất tạo ra một sàn giao dịch phi tập trung kết hợp với “công cụ tạo lập thị trường tự động on-chain”. Trong bài đăng của ông trên Reddit, ông cũng chia sẻ một số chi tiết kỹ thuật về cách làm như thế nào để đạt được điều này.

Hayden Adams, một cựu kỹ sư cơ khí tại Siemens, đã chọn ý tưởng này và bắt đầu phát triển một nền tảng đầy đủ chức năng— Uniswap. Ngay sau khi ông trình bày ý tưởng, dự án đã nhận được một số khoản tài trợ và $100.000 từ Ethereum Foundation. Một thời gian không lâu sau, phiên bản đầu tiên chính thức được ra mắt vào 11/2018. Sau đó, vào tháng 4/2019, Paradigm (một công ty đầu tư tài sản kỹ thuật số) đã đóng góp $1 triệu cho sự phát triển xa hơn nữa của Uniswap.

Nguồn: Etherscan.io

Cạnh Tranh Với SushiSwap

Uniswap đã vượt qua một số sàn giao dịch tập trung hàng đầu tính theo khối lượng giao dịch hàng ngày chỉ sau vài tháng sau khi ra mắt. Người dùng hoan nghênh việc sử dụng các smart contractvà kiếm tiền thông qua việc khai thác lợi suất hoặc khai thác thanh khoản. Tuy nhiên các nhà đầu tư nhanh chóng nhận ra rằng họ có rất ít quyền kiểm soát đối với các khoản đầu tư của mình. Vì vậy, các nhà phát triển đã nhìn thấy cơ hội và nhanh chóng ra mắt SushiSwap (một bản fork của Uniswap) để giải quyết vấn đề. Để cạnh tranh trực tiếp với Uniswap, SushiSwap cung cấp một phần thưởng khai thác thanh khoản bổ sung và tung ra token gốc của nó như một sự khuyến khích dành cho các LP.

Nhiều người tin rằng dự án của SushiSwap là một chiến lược vampire attack khiến Uniswap phải ngưng chương trình khuyến khích khai thác lợi suất của nó. Kết quả là tổng giá trị tài sản khóa (TVL) của Uniswap đã giảm mạnh hơn $1 tỷ trong khi SushiSwap hưởng lợi từ sự sụt giảm đó. Tuy nhiên, vào ngày 16/9, Uniswap cho ra mắt token UNI với sự vực dậy đáng kể trong TVL, trong khi đó, SushiSwap đã phải bị sụt giảm nghiêm trọng trong TVL. Mặc dù cuộc cạnh tranh này rất khốc liệt nhưng những sự việc xảy ra này dường như không làm lung lay đến vị trí của Uniswap. Thực tế, Uniswap vẫn là một DEX nổi tiếng với gần $4.5 tỷ TVLtrong cuối tháng 3/2021.

Uniswap Kiếm Tiền Như Thế Nào?

Uniswap không tạo ra bất kỳ lợi nhuận nào từ các khoản phí, các giao dịch của người dùng cuối, hay bất kỳ phương tiện nào khác thường xuyên được áp dụng trong thế giới công nghệ chuỗi blockchain. Các chi phí mà người dùng trả là một phần thưởng cho các nhà cung cấp thanh khoản. 

Các nhà cung cấp thanh khoản này nhận được 0.3% tất cả các khoản phí giao dịch mà hợp đồng nhóm thực hiện trên một giao dịch. Tuy nhiên, mức miễn phí được tính toán tương ứng với sự đóng góp của mỗi nhà cung cấp. Ví dụ, nếu một nhà cung cấp đóng góp 10% vào thanh khoản của nhóm DAI/ETH thì nhà cung cấp sẽ kiếm được 10% phí thu được.

Là một nhà cung cấp thanh khoản, bạn có thể đưa thêm các khoản phí này lại vào nhóm để tăng lợi nhuận trong tương lai hoặc rút số tiền hiện tại đã kiếm được ra bất cứ lúc nào.

Mục Đích Của Token Uniswap (UNI)

Mục đích chính của token UNI là cho phép các chủ sở hữu bỏ phiếu cho các đề xuất và các ý tưởng cải tiến khác nhau nhằm cải thiện hơn nữa sự phát triển của nền tảng. Nó không chỉ làm tăng niềm tin của công chúng vào giao thức Uniswap mà còn cung cấp một nơi tốt hơn để bảo vệ tài sản của người dùng.

Việc phát hành này còn đi cùng với một đợt airdrop hào phòng của các token UNI bao phủ trên khoảng 50.000 địa chỉ Ethereum. Những người dùng của giao thức này trước đây đã đủ điều kiện để nhận 400 UNI, tương đương với xấp xỉ $1,2 vào ngày đó. Một vài ngày sau, giá của UNI đã tăng lên $8 trong khi số tiền được airdrop có thể được quy đổi thành $3.200.

Có tổng cộng 1 tỷ token UNItrong mạng lưới này. Các thành viên trong cộng đồng Uniswap đã nhận 60% tổng số các token UNI. Ngược lại, những người dùng trước đây sẽ nhận được 25% trong phần này (tương đương 15% tổng số). Đội ngũ Uniswap, nhân viên, các cố vấn và các nhà đầu tư sẽ nhận được 40% còn lại trong bốn năm tới.

Để giành được phần thưởng, các thành viên trong cộng đồng nên cung cấp thanh khoản vào một trong những nhóm sau đây: USDT, USDC, DAI và WBTC, mỗi một coin trong số này đều đi đôi với ETH.

Người dùng có thể nhận phần thưởng của họ tại app.uniswap.org bằng việc kết nối ví mà họ đã sử dụng với Uniswap trước đây.

Uniswap Có An Toàn Không?

Mặc cho sự đóng góp vô cùng ấn tượng của nó vào hệ sinh thái DeFi, Uniswap vẫn có một số lỗi bảo mật. Sau khi Uniswap V2 được ra mắt, các thành viên trong cộng đồng Uniswap đã tích cực thử nghiệm giao thức này. Hai tháng sau, vào tháng 7/2020, những khiếu nại về các token giả bắt đầu xuất hiện.

Vì không có sự kiểm duyệt trước cho việc niêm yết token nên những kẻ lừa đảo đã lợi dụng kẽ hở này để phân phối các token tương tự như các token được phát hành bởi các sản phẩm DeFi phổ biến. Chúng đã lừa người dùng bằng cách khiến họ mua những coin vô giá trị này. Đáng tiếc, không có thông tin nào về việc số tiền đã bị mất qua các vụ lừa đảo này. Tuy nhiên, đã có một số bài báo cáo và thông báo về những trò gian lận này.

Vào tháng 8/2020, Uniswap giới thiệu một nền tảng mới (Token List) nhằm giải quyết vấn đề này. Sáng kiến phi tập trung do cộng đồng lãnh đạo này ra đời nhằm đảm bảo tính hợp pháp của các token mới được niêm yết. Các nền tảng càng có uy tín thì càng tốt cho một token được niêm yết, như CoinMarketCap và Coingecko. Cuối cùng, token có xếp hạng cao hơn sẽ đồng nghĩa với việc có số điểm tin tưởng cao hơn. Các nhà phát hành token có thể đăng ký quyền Token Listing thông qua giao diện của Uniswap. Các token có xếp hạng thấp hơn sẽ đóng vai trò như một yếu tố ngăn chặn, cảnh báo người dùng chống lại các nguy cơ gian lận đối với tài sản của họ.

Làm Thế Nào Để Hoán Đổi Token Bằng Uniswap?

Quá trình hoán đổi token trên Uniswap khá là đơn giản. Để chuyển đổi một token ERC-20 sang một token khác, bạn sẽ cần có ví Ethereum và truy cập Internet. Vì Uniswap là một giao thức mã nguồn mở nên bất cứ ai cũng có thể sử dụng mã của nó để triển khai nó trong một ứng dụng tự tạo. Cách khác, bạn có thể tiếp cận nó thông qua ứng dụng gốc của Uniswap.

Dưới đây là hướng dẫn từng bước làm thế nào để thực hiện hoán đổi token trên Uniswap:

1. Mở ứng dụng của Uniswap

2. Kết nối với ví ERC-20 tương thích của bạn như Metamask, Trust Wallet hay ví cứng như Trezor hoặc Ledger Nano S. 

3. Chọn cặp token mà bạn muốn trao đổi và nhấp vào "Swap".

4. Tại cửa sổ pop-up, hãy xem lại chi tiết giao dịch và xác nhận yêu cầu trong ví của bạn. 

5. Bạn có thể theo dõi tình trạng giao dịch trên Etherscan trong lúc chờ xác nhận.

Kết Luận

Đội ngũ Uniswap đã tạo ra một giải pháp mà cộng đồng tiền điện tử đã chờ đợi từ lâu. Hơn nữa, là một giao thức thanh khoản tự động cùng với một hệ thống quản trị duy nhất thông qua token UNI để sở hữu, người dùng sẽ tự tin hơn, từ đó nâng tầm sử dụng của họ lên một cấp độ mới. Với Uniswap, việc hoán đổi các token dựa trên nền tảng Ethereum đã trở nên dễ dàng và không tốn nhiều công sức.