Stablecoin là gì? Các loại Stablecoin phổ biến hiện nay

Stablecoin đang ngày càng trở thành một phần quan trọng trong hệ sinh thái tiền điện tử nhờ khả năng duy trì giá trị ổn định giữa thị trường biến động. Bài viết này Bybit sẽ giúp bạn hiểu rõ Stablecoin là gì, vì sao nó cần thiết, cơ chế hoạt động, các loại phổ biến, cùng những quy định và rủi ro liên quan. Đây là kiến thức nền tảng không thể bỏ qua cho bất kỳ ai quan tâm đến tiền điện tử.

Stablecoin là gì?

Stablecoin (đồng tiền ổn định) là loại tiền điện tử được thiết kế đặc biệt để duy trì giá trị ổn định bằng cách neo giá với một tài sản cơ sở như tiền pháp định (USD, EUR), hàng hóa (vàng, dầu) hoặc các tài sản số khác. Khác với Bitcoin hay Ethereum có biến động giá mạnh, Stablecoin mang lại sự ổn định trong thế giới tiền điện tử đầy biến động.

Mỗi đồng Stablecoin phát hành thường tương ứng với một đồng tiền pháp định được gửi vào ngân hàng hoặc tài sản thế chấp tương đương. Điều này giúp Stablecoin duy trì tỷ giá cố định, thường là 1:1 với đồng đô la Mỹ (USD). Các giao dịch Stablecoin được ghi lại trên sổ cái công khai (blockchain), tăng cường tính minh bạch và khả năng giám sát từ cộng đồng.

Stablecoin mang lại sự ổn định trong thế giới tiền điện tử đầy biến động

Đến năm 2025, thị trường Stablecoin đã phát triển thành một ngành trị giá hàng trăm tỷ đô la, đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi), thanh toán toàn cầu và giao dịch xuyên biên giới.

Tầm quan trọng của Stablecoin trong hệ sinh thái tiền điện tử

Stablecoin đóng vai trò trung tâm trong việc kết nối thế giới tài chính truyền thống với hệ sinh thái tiền điện tử hiện đại. Tầm quan trọng của Stablecoin thể hiện qua các khía cạnh sau:

• Cầu nối giữa tiền pháp định và crypto: Stablecoin giúp nhà đầu tư dễ dàng chuyển đổi giữa tiền mặt truyền thống và tài sản số mà không phải lo lắng về biến động giá cả. Điều này đặc biệt quan trọng khi các sàn giao dịch cần thanh khoản ổn định.
• Nền tảng cho DeFi: Trong lĩnh vực tài chính phi tập trung, Stablecoin là tài sản cốt lõi cho các hoạt động cho vay, vay mượn, yield farming và cung cấp thanh khoản. Người dùng có thể kiếm lợi nhuận từ Stablecoin mà không phải chịu rủi ro biến động giá.
• Thanh toán xuyên biên giới: Với chi phí thấp và tốc độ giao dịch nhanh, Stablecoin đang trở thành phương tiện thanh toán quốc tế hiệu quả, đặc biệt ở các quốc gia có hệ thống ngân hàng yếu hoặc lạm phát cao.
• Bảo toàn giá trị: Trong thời kỳ thị trường crypto biến động mạnh, nhà đầu tư thường chuyển tài sản sang Stablecoin để "trú ẩn" và bảo toàn giá trị danh mục đầu tư.

Theo số liệu mới nhất từ quý 3 năm 2025, Stablecoin đã ghi nhận dòng vốn ròng đổ vào lên đến 45 tỷ USD, chứng tỏ nhu cầu sử dụng ngày càng tăng cao trong cộng đồng crypto toàn cầu.

Stablecoin là tài sản cốt lõi cho các hoạt động cho vay, yield farming và cung cấp thanh khoản

Cách Stablecoin duy trì giá trị

Cơ chế duy trì giá trị ổn định của Stablecoin phụ thuộc vào loại và phương thức thế chấp. Dưới đây là các phương pháp chính:

• Thế chấp bằng tiền pháp định (Fiat-backed): Đây là phương thức phổ biến nhất, mỗi đồng Stablecoin phát hành được đảm bảo bởi một đồng USD hoặc tài sản tương đương được lưu trữ trong tài khoản ngân hàng. Khi người dùng muốn đổi Stablecoin lấy tiền mặt, nhà phát hành sẽ đốt (burn) token và trả lại tiền pháp định tương ứng.
• Thế chấp bằng tiền điện tử (Crypto-backed): Loại Stablecoin này được thế chấp bằng các loại tiền điện tử khác với tỷ lệ thế chấp vượt mức (over-collateralization) để đảm bảo khả năng chống chịu biến động giá. Ví dụ, để tạo 100 USD Stablecoin, người dùng cần thế chấp tiền điện tử trị giá 150-200 USD.
• Thuật toán (Algorithmic): Stablecoin thuật toán sử dụng hợp đồng thông minh và cơ chế điều chỉnh nguồn cung tự động. Khi giá tăng cao hơn mốc neo, hệ thống sẽ tạo thêm token để tăng nguồn cung và hạ giá. Ngược lại, khi giá giảm, hệ thống sẽ giảm nguồn cung để đẩy giá lên.
• Thế chấp hỗn hợp: Một số dự án kết hợp nhiều phương pháp, sử dụng cả tài sản thực và thuật toán để tối ưu hóa tính ổn định và hiệu quả.

Stablecoin phụ thuộc vào loại và phương thức thế chấp

Sự minh bạch trong việc kiểm toán dự trữ thế chấp đã trở thành yêu cầu quan trọng, đặc biệt sau khi các quy định mới có hiệu lực tại EU (MiCA) và Mỹ vào năm 2025.

Lý do Stablecoin trở nên cần thiết

Sự xuất hiện và phát triển của Stablecoin không phải ngẫu nhiên, mà đáp ứng những nhu cầu thực tế của thị trường:

• Giải quyết bài toán biến động: Thị trường tiền điện tử nổi tiếng với độ biến động cực cao. Trong một ngày, giá Bitcoin có thể tăng giảm 10-20%, khiến việc sử dụng làm phương tiện thanh toán hoặc lưu trữ giá trị trở nên khó khăn. Stablecoin ra đời để giải quyết vấn đề này.
• Nhu cầu thanh khoản tức thì: Các nhà giao dịch crypto cần một công cụ để nhanh chóng chuyển đổi giữa các loại tài sản mà không phải rút tiền về ngân hàng rồi nạp lại, quá trình tốn thời gian và phí cao. Stablecoin cho phép họ giữ tiền trên blockchain và giao dịch 24/7.
• Tiếp cận tài chính toàn cầu: Hàng tỷ người trên thế giới không có tài khoản ngân hàng hoặc sống ở các quốc gia có đồng tiền yếu, lạm phát cao. Stablecoin cung cấp cho họ quyền tiếp cận một đồng tiền kỹ thuật số ổn định, chỉ cần có smartphone và internet.
• Hiệu quả chi phí: Giao dịch xuyên biên giới qua ngân hàng truyền thống có thể mất 3-5 ngày và tốn 3-7% phí. Stablecoin giảm chi phí xuống dưới 1% và thực hiện trong vài phút hoặc vài giây.
• Tính lập trình và tự động hóa: Khác với tiền mặt, Stablecoin có thể lập trình qua smart contract, cho phép tự động hóa thanh toán, chia sẻ doanh thu, và các hoạt động tài chính phức tạp khác.

Stablecoin cho phép họ giữ tiền trên blockchain và giao dịch 24/7

Với bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy bất ổn và nhu cầu số hóa tài chính ngày càng tăng, vai trò của Stablecoin trong tương lai chỉ càng trở nên quan trọng hơn.

Các dạng Stablecoin phổ biến

Hiện nay có bốn loại Stablecoin chính, mỗi loại có cơ chế vận hành và đặc điểm riêng:

Stablecoin thế chấp bằng tiền pháp định (Fiat-backed)

Đây là loại phổ biến và được tin tưởng nhất. Mỗi token được đảm bảo 1:1 với tiền pháp định hoặc tài sản tương đương được giữ trong ngân hàng.

Ví dụ điển hình:

• Tether (USDT): Là Stablecoin lớn nhất thế giới với vốn hóa vượt 150 tỷ USD tính đến năm 2025. Giá USDT duy trì vị thế dẫn đầu về khối lượng giao dịch và mức độ áp dụng rộng rãi.
• USD Coin (USDC): Được đánh giá là Stablecoin minh bạch và đáng tin cậy nhất cho đa số nhà đầu tư năm 2025, nhờ vào việc kiểm toán thường xuyên và tính tuân thủ pháp lý cao.

Ưu điểm: Dễ hiểu, tính ổn định cao, thanh khoản tốt.

Nhược điểm: Phụ thuộc vào tổ chức phát hành tập trung, cần tin tưởng vào khả năng dự trữ thực sự của nhà phát hành.

Stablecoin thế chấp bằng tiền điện tử (Crypto-backed)

Loại này sử dụng các loại tiền điện tử khác làm tài sản thế chấp với tỷ lệ thế chấp cao hơn giá trị phát hành để chống biến động.

Ví dụ điển hình:

• DAI: Được tạo ra bởi giao thức MakerDAO trên Ethereum, DAI là Stablecoin phi tập trung được thế chấp chủ yếu bằng đồng Ethereum và các loại crypto khác. Khác với USDT hay USDC, DAI dựa vào smart contract và không phụ thuộc vào một tổ chức tập trung nào.

Ưu điểm: Phi tập trung hơn, tương thích tốt với DeFi, minh bạch hoàn toàn nhờ nền tảng blockchain.

Nhược điểm: Phức tạp hơn, rủi ro thanh lý khi thị trường biến động mạnh, hiệu suất vốn thấp hơn do yêu cầu thế chấp vượt mức.

Stablecoin thế chấp bằng hàng hóa (Commodity-backed)

Stablecoin này được neo giá với các hàng hóa thực như vàng, bạc, dầu mỏ hoặc bất động sản.

Ví dụ: Paxos Gold (PAXG), Tether Gold (XAUT) - mỗi token đại diện cho một lượng vàng thực được lưu trữ.

Ưu điểm: Có giá trị nội tại từ hàng hóa thực, chống lạm phát.

Nhược điểm: Chi phí lưu trữ và bảo quản cao, thanh khoản thấp hơn Stablecoin fiat-backed, phụ thuộc vào giá hàng hóa toàn cầu.

Stablecoin thuật toán (Algorithmic)

Loại này không có tài sản thế chấp vật chất, thay vào đó sử dụng thuật toán và smart contract để tự động điều chỉnh nguồn cung theo nhu cầu thị trường.

Ưu điểm: Hoàn toàn phi tập trung, không cần dự trữ thế chấp, có khả năng mở rộng không giới hạn.

Nhược điểm: Rủi ro cao nhất trong các loại Stablecoin, đã có nhiều trường hợp sụp đổ nổi tiếng (ví dụ: TerraUSD năm 2022), phụ thuộc nhiều vào niềm tin của thị trường.

Hiện nay, thị trường Stablecoin chủ yếu do USDT, USDC và DAI chi phối, với Ethereum là blockchain lưu trữ nhiều Stablecoin nhất (171 tỷ USD), tiếp theo là Tron (76 tỷ USD) và các mạng như Solana, Arbitrum, BNB Chain.

Quy định và khung pháp lý về Stablecoin

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc pháp lý hóa Stablecoin trên toàn cầu:

Tại Mỹ

Vào ngày 17 tháng 6 năm 2025, Thượng viện Hoa Kỳ đã thông qua dự luật lịch sử về Stablecoin, tạo ra khuôn khổ quản lý toàn diện cho các loại tiền điện tử neo giá với USD. Theo dự luật này, một tổ chức dù không phải Cục Dự trữ Liên bang (Fed), ngân hàng thương mại hay Chính phủ Mỹ vẫn được phép phát hành Stablecoin khi nắm giữ một lượng lớn trái phiếu Chính phủ Mỹ tương đương.

Luật mới yêu cầu các nhà phát hành phải:

• Duy trì dự trữ thế chấp được kiểm toán và "tách biệt" hoàn toàn
• Đăng ký cấp phép chính thức
• Tuân thủ các tiêu chuẩn minh bạch nghiêm ngặt

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc pháp lý hóa Stablecoin trên toàn cầu

Tại Liên minh Châu Âu

Quy định MiCA (Markets in Crypto-Assets) đã có hiệu lực hoàn toàn vào quý 2 năm 2025, đặt ra hướng dẫn rõ ràng về giám sát ngành công nghiệp tiền điện tử, trong đó có Stablecoin. Điều này dẫn đến làn sóng các công ty và startup châu Âu áp dụng ồ ạt Stablecoin trong hoạt động kinh doanh.

MiCA yêu cầu:

• Kiểm toán dự trữ định kỳ và minh bạch
• Cấp phép cho nhà phát hành và sàn giao dịch lớn
• Bảo vệ người tiêu dùng và ngăn chặn rửa tiền

Tại Việt Nam

Khung pháp lý về Stablecoin tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn hình thành. Vào ngày 14/6/2025, Quốc hội đã ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số, lần đầu tiên đưa ra định nghĩa và quy định khung về tài sản số, tạo nền tảng cho việc hoàn thiện hành lang pháp lý quản lý tiền kỹ thuật số.

Tuy nhiên, theo pháp luật hiện hành, tiền mã hóa (bao gồm Bitcoin, Stablecoin) không được công nhận là phương tiện thanh toán hợp pháp. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã nhiều lần khẳng định lập trường này và cảnh báo về rủi ro khi sử dụng tiền điện tử.

Việt Nam đang nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để xây dựng mô hình phát triển và quản lý Stablecoin phù hợp với điều kiện thực tế trong nước, cân bằng giữa khuyến khích đổi mới công nghệ và đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.

Những rủi ro tiềm ẩn từ Stablecoin đối với ổn định tài chính

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, Stablecoin cũng tiềm ẩn những rủi ro nghiêm trọng đối với hệ thống tài chính:

Rủi ro về dự trữ và thanh khoản

Nếu nhà phát hành Stablecoin không duy trì đủ dự trữ hoặc dự trữ không được thanh khoản kịp thời, có thể dẫn đến tình trạng "bank run" kỹ thuật số. Khi nhiều người đồng loạt đổi Stablecoin lấy tiền mặt, nhà phát hành có thể không đáp ứng được nhu cầu, gây sụp đổ giá trị.

Ví dụ rủi ro về dự trữ và thanh khoản: Nếu nhà phát hành không duy trì đủ dự trữ, như với giá BTC, có thể xảy ra hiện tượng “bank run” kỹ thuật số, dẫn đến sụp đổ giá trị đồng Stablecoin.

Thiếu giám sát và minh bạch

Mặc dù tình hình đã cải thiện đáng kể vào năm 2025, vẫn còn những lo ngại về tính minh bạch thực sự của dự trữ. Không phải tất cả Stablecoin đều được kiểm toán bởi bên thứ ba độc lập và công khai báo cáo định kỳ.

Ví dụ thiếu giám sát và minh bạch: Nhiều Stablecoin chưa được kiểm toán rõ ràng gây lo ngại, tương tự như khi có biến động bất thường trong giá ETH, làm dấy lên nghi ngờ về tính minh bạch.

Rủi ro tập trung hóa

Nhiều Stablecoin lớn được quản lý bởi các tổ chức tập trung, tạo ra cấu trúc quyền lực tập trung. Điều này mâu thuẫn với tinh thần phi tập trung của blockchain và tạo ra điểm yếu duy nhất (single point of failure).

Ví dụ rủi ro tập trung hóa: Các tổ chức quản lý Stablecoin có quyền lực tập trung, trong khi mạng lưới như giá BNB lại tập trung cao tạo điểm yếu duy nhất.

Nhiều Stablecoin lớn được quản lý bởi các tổ chức tập trung, tạo ra cấu trúc quyền lực tập trung

Ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ

Khi Stablecoin phát triển đủ lớn, chúng có thể ảnh hưởng đến hiệu quả chính sách tiền tệ của các quốc gia. Người dân có thể chuyển sang sử dụng Stablecoin thay vì đồng nội tệ, đặc biệt ở các nước có lạm phát cao, làm giảm khả năng kiểm soát của ngân hàng trung ương.

Ví dụ ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ: Khi giá Tether phổ biến, người dân có thể ưu tiên dùng Stablecoin thay vì đồng nội tệ, làm giảm hiệu quả chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương.

Rủi ro công nghệ và an ninh mạng

Stablecoin dựa trên blockchain và smart contract, do đó dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công mạng, lỗi lập trình hoặc khai thác lỗ hổng bảo mật. Một sự cố công nghệ lớn có thể xóa sổ hàng tỷ đô la giá trị.

Ví dụ rủi ro công nghệ và an ninh mạng: Stablecoin dựa trên blockchain có thể bị khai thác hoặc lỗi bảo mật, như từng gây biến động lớn ở giá Dogecoin khi gặp sự cố.

Rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố

Do tính chất giả danh và xuyên biên giới của Stablecoin, chúng có thể bị lợi dụng cho các hoạt động tài chính bất hợp pháp. Các cơ quan quản lý toàn cầu đang tăng cường giám sát để ngăn chặn rủi ro này.

Ví dụ rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố: Stablecoin như giá Tron có thể bị lợi dụng cho giao dịch tài chính bất hợp pháp do tính chất xuyên biên giới và giả danh.

Hiệu ứng lây lan (Contagion)

Sự sụp đổ của một Stablecoin lớn có thể tạo hiệu ứng domino, kéo theo sự sụp đổ của các Stablecoin khác và gây chấn động toàn bộ thị trường crypto, thậm chí lan sang hệ thống tài chính truyền thống.

Để giảm thiểu các rủi ro này, các cơ quan quản lý trên toàn cầu đang triển khai khung pháp lý chặt chẽ hơn, yêu cầu kiểm toán thường xuyên, minh bạch hóa dự trữ và áp dụng các tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng nghiêm ngặt.

Ví dụ hiệu ứng lây lan (Contagion): Sự đổ vỡ của một Stablecoin lớn có thể gây tác động domino lên các thị trường và đồng coin khác, ảnh hưởng tới toàn bộ thị trường, tương tự như biến động lan rộng trong nhiều đồng tiền, trong đó có giá Tether.

Kết luận

Stablecoin đã chứng minh vai trò không thể thiếu trong hệ sinh thái tiền điện tử hiện đại. Với sự phát triển vượt bậc về quy mô, công nghệ và khung pháp lý trong năm 2025, Stablecoin đang dần trở thành cầu nối quan trọng giữa tài chính truyền thống và thế giới blockchain.

Tuy nhiên, bên cạnh tiềm năng to lớn, Stablecoin cũng đặt ra những thách thức về quản lý rủi ro và bảo vệ ổn định tài chính. Sự cân bằng giữa đổi mới công nghệ và giám sát hiệu quả sẽ quyết định tương lai của Stablecoin trong những năm tới.

Đối với nhà đầu tư, việc hiểu rõ cơ chế hoạt động, ưu nhược điểm của từng loại Stablecoin và luôn cập nhật các quy định pháp lý mới nhất là vô cùng quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư thông minh và an toàn.

Lưu ý: Nội dung trên chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin, không phải lời khuyên đầu tư. Người đọc nên tự tìm hiểu và cập nhật thông tin mới nhất trước khi đưa ra quyết định.